भर्खर कक्षा ११ मा अध्यायनरत छात्रले देशको मै हुँ भन्ने कार्यलयहरुको वेवपेज ह्याक गर्नुको निष्कर्ष कि त उनीमा बिलक्षण प्रतिभा छ भन्ने हुन्छ या त ती कार्यलयका आईटी पेशेवरहरु निकम्मा हुन् भन्ने ठहरिन्छ । कमिशन, कालोबजारी र घुसखोरीद्वारा विकसित हाम्रोजस्तो मुलुकमा डक्टरको सिप र उपाधि त किनेर पाईन्छ भने आईटीको झन् किन पाईदैन थियो होला र ।
हरेक राष्ट्रले ह्याकरलाई यो अथवा त्यो बहानामा प्रोत्साहन गरेको पाईन्छ । चाहे त्यो सुरक्षाको लागी ‘इथिकल ह्याकिङ’ या कम्प्यूटर सुरक्षा बिज्ञको रुपमा । अमेरीकाले १९७० को दशकमा रेड टिम्स नामक एक दस्ता खडा गरी आफ्ना सबै सरकारी कम्प्युटरको सुरक्षामा चुनौती दियो र आइपरेका समस्याको समाधान खोज्न प्रेरित गरायो जुन प्रकृया आजसम्म पनि निरन्तर छ । हाम्रै छिमेकी राष्ट्र भारतले पनि करिव ५ लाख आधिकारीक ह्याकरहरुलाई आफ्नो साईबर सुरक्षाको निमित्त प्रयोगमा ल्याएको विवरण बेलाबखत सार्वजनिक हुँदै आएको छ । कतिपय विश्वबिद्यालयका साथै नेपाल तथा भारतका धेरै कम्प्यूटर शिक्षा संस्थानहरुले नैतिक ह्याकिङ्ग विषय अध्यापन गराउदै आएका छन् । ह्याकिङ्ग सम्बन्धित यी सामाग्री केलाउनुको पछाडि यसमा सम्भाब्यता र जटिलता दुवै छन् भन्नु नै हो ।
हाल नेपालको चर्चित ह्याक काण्डका मुख्य दोषि बिकास पौडेल प्रहरीको फन्दामा परिसकेका छन् । यससगै धेरै प्रश्नहरु उब्जेका छन् । विकास, आधिकारीक रुपमा १७ बर्षे बालक हुन् (जन्मः २०५६ असार ३१ गते ) तर कानुनत सजिलो बनाउन होला सायद १८ बर्षे भन्दै यथार्थ ढाकछोप गरिएका समाचारहरु बाहिर आएका छन् । २०० भन्दा बढी वेबपेज ह्याक गरेको कारण देखाउदै उनी पक्राउ परे । टेलिकम लगायतका वेवपेज ह्याक गरेको प्रारम्भीक अनुसन्धानबाट पुष्टि भयो पनि । छद्मनाम “Opnep Anonymous” अर्थात “Operation Nepal Anonymous” बाट आफ्नो कामलाई निरन्तरता दिएका बिकासले हालसम्म केकस्ता कार्यहरु गरे ती अनुसन्धानको बिषय होलान् तर कलिलो उमेरमै उनले गरेको कामलाई हेर्दा यो भन्न सकिन्छ कि उनी एक क्षमतावान, प्रतिभाशाली बालक हुन् । भर्खर कक्षा ११ मा अध्यायनरत छात्रले देशको मै हुँ भन्ने कार्यलयहरुको वेवपेज ह्याक गर्नुको निष्कर्ष कि त उनीमा बिलक्षण प्रतिभा छ भन्ने हुन्छ या त ती कार्यलयका आईटी पेशेवरहरु निकम्मा हुन् भन्ने ठहरिन्छ । कमिशन, कालोबजारी र घुसखोरीद्वारा विकसित हाम्रोजस्तो मुलुकमा डक्टरको सिप र उपाधि त किनेर पाईन्छ भने आईटीको झन् किन पाईदैन थियो होला र । भलै ‘भनतन्त्र’को यो देशमा योग्यता नभएकाहरुले पनि भनसुनको आधारका बिनाकाम आईटी पेशेवरको तलब खाएका नहोलान् पनि भन्न सकिन्न । खैर जे होस्, बिकासलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउँदै गर्दा देशको संबेदनशील निकायहरुको वेवपेज यति निम्नस्तरको र सुरक्षा संवेदनहिन हुनुमा दोषि को को हुन तिनिहरुलाई पनि कठघरमा उभ्याउनु जरुरी छ । चारैतिर फोहोर भएको ठाउँमा पिसाब फेर्नेले कारबाही त भोग्नुपर्ला नै तर फोहोर गर्नेलाई पहिले कारबाही हुनु जरुरी छ । यदी ठाउँ सफा भएको भए पिसाब त के थुक्दा पनि थुक्दैन पो थियो कि त । तसर्थः पहिले सुन्दर ठाउँ फोहोर गर्नेलाई कारवाही नगरिकन फोहोरमा पिसाब फेर्ने कतिलाई कारबाही गर्दै हिँड्ने ?
बिकासलाई नजिकबाट चिन्ने साथीहरु उनलाई एक मिहेनती, मिलनशार र दृढ संकल्पित बिद्यार्थीको रुपमा लिन्छन् । बिद्यालयको पहिलो परिचयात्मक कार्यक्रममै आफ्नो लक्ष्य एक होनहार ह्याकर एण्ड क्र्याकर बन्ने सपना बाँडेका बिकासलाई त्यतिखेर नपत्याउने उनका साथी एवम शिक्षकहरु अहिले झस्याङग भएका छन् । उनीहरु खुलेर बोल्न डराएका छन्, आफ्नो नाम भन्न डराएका छन, डर छ कतै उनिहरुपनि तानिने पो हुन कि ।
यसो भन्दै गर्दा बिकास कारबाहीको भागिदार होईनन् भन्ने बुझ्नु किमार्थ एक भ्रम हुनेछ । मिहेनत उत्तम गहना हो, लगाउन जान्दा फाईदै फाईदा । बिकासलाई नजिकबाट चिन्ने साथीहरु उनलाई एक मिहेनती, मिलनशार र दृढ संकल्पित बिद्यार्थीको रुपमा लिन्छन् । बिद्यालयको पहिलो परिचयात्मक कार्यक्रममै आफ्नो लक्ष्य एक होनहार ह्याकर एण्ड क्र्याकर बन्ने सपना बाँडेका बिकासलाई त्यतिखेर नपत्याउने उनका साथी एवम शिक्षकहरु अहिले झस्याङग भएका छन् । उनीहरु खुलेर बोल्न डराएका छन्, आफ्नो नाम भन्न डराएका छन, डर छ कतै उनिहरुपनि तानिने पो हुन कि । तर नाम नलेख्ने शर्तमा उनिहरु बिकासको गुणगान गाउन तत्पर छन् । उनको एक शिक्षक भन्छन् ‘जम्मा ३ घण्टा सुतेर अन्य समय पढाइ र आफ्नो लक्षपुर्तीमा लगाउने बिकास आफैमा एक होनहार छात्र हुन् । भलै अहिले उनको काम अपराध जस्तो देखिएला तर उनको क्षमता एक प्रसंशनिय छ ।’
जेलको परिभाषा अनेक हुनसक्छन् र उस्तै कैदीको पनि । बिकास एक काचो माटो हुन्, उनलाई कस्तो आकार दिने, के बनाउने भन्ने निर्णयको अधिकार सरकारको हातमा छ । उनलाई असल शिक्षा दिएर उनको उद्देश्यमा सहयोग गरेर उनको बिलक्षण प्रतिभा राष्ट्रहितको निमित्त लगाउन सके यो भोलि राष्ट्रको गौरवको बिषय बन्न सक्छ । तर यदि १७ वर्षे बालकलाई १८ बनाउँदै सजायको भागिदार ठह¥याएर जेल पठाउने हो भने उनको यो कलिलो मस्तिष्कमा के छाप पर्न जाला ? संगत कस्ता होलन र उनको भविष्य के होला ? राज्य पुलिसमात्र होइन, राज्य दण्डदाता मात्र पनि होइन, राज्यले परेको वखत एक असल अभिभावकको भूमिका समेत निर्वाह गर्नुपर्ने हुन्छ । आज बिकासलाई राज्य एक अभिभावकको रुपमा चाहिएको छ न की कुनै शत्रु जसले यथार्थलाई समेत तोडमोड गर्दै कानुनको दायरामा ल्याई कडा सजाय मात्र दियोस् ।
आज विश्वका ठूला कम्पनीहरु ह्याकको चपेटामा परेका छन् तर गर्न केहि सकिरहेका छैनन् । भोलि नेपालले पनि यस्ता अनेकन ह्याकहरु सामना गर्ने निश्चितप्राय छ त्यतिखेर न त पक्रन बिकास हुन्छन न त ति ह्याकका सुरक्षा उपाय अपनाउन बिकास नै । तसर्थ भोलिको साइबर सुरक्षालाई मध्यनजर गर्दै बिकास जस्ता बालबालिकालाई पक्रेर होइन, खुल्ला आवहान मार्फत वोलाएर साईवर सुरक्षा सम्बन्धि पढाउनु पर्छ जसले भोलि देशको साइवर सुरक्षा गरुन्, गोप्य दस्तावेजको पहरेदारी गर्न सकुन् । नत्र बिकासले आज ह्याक मात्र गरेका हुन त्यसका संवेदनशिल तथ्यहरु उजागर गरेका छैनन् तर भोलि त्यो भन्दा भयानक दुर्घटना हुन वेर छैन ।
आज उनी देशकै ठूलो अपराधी झै वर्णित छन्, प्रहरीको थुनामा छन् तर उनका साथीहरु आफ्नो ११ कक्षाको जाँचको तयारी गर्दैछन् । उनी बालक हुन् तर बयस्क बनाइएको छ र थुन्नेवहाना खोजी गरिँदैछ । भला देशमा साइवर कानुन आएको धेरै भएको छैन र यसले खासै ठूलो काम गर्न पनि सकिरहेको छैन, कारण कानुन बन्छ तर प्राविधिक रुपमा त्यस विषय हेर्ने विज्ञ हामीमा छैनन् । हदै भए उनि केही समयको लागी जेल जालान् तर जेल जीवनपछि उक्त बालकको भविष्य के हुन्छ ? उसलाई कसरी अगाडी वढाउन सकिन्छ वा आफै कसरी अगाडी बढ्छन ?उनको गतिबिधि झन भयानक हुनपनि सक्छ त्यतिखेर राज्यले की बाचुञ्जेल सुराकी छाड्नुपर्छ र सधै कोही पछिपछि लगाउनुपर्छ नत्र आफ्नो वहादुरी देखाउन कुनै वहानामा इन्काउन्टर गर्नुपर्छ, देशले जानेको वहादुरी काम यही हुदै आएको छ ।
तदर्थः यस्ता बालकलाई अनेकन बहानाबाजी गर्दै जेलनेलको बाटो देखाउनुभन्दा उचित परामर्शकासाथ रोजेको बिषय पढ्ने वातावरण सृजना गरिदिनुपर्छ र तिनीहरुमा भएको विलक्षण प्रतिभालाई राष्ट्रले आफ्नो स्वार्थका लागी उपयोगमा ल्याउनुपर्छ । ह्याकिङ्ग अपराधमात्र यदी हो भने बिश्वका बिकशित देशले यसलाई पाठ्यक्रम बनाएर बिश्वबिद्यालयमा अबश्य पढाउने थिएनन् होला ।
साईवर सचेतना आवश्यक थियो । साईवर माफियाले हालिमुहाली गरेको सरकारी साईवरतन्त्रलाई एउटा झड्का दिनु आवश्यक थियो जुन बिकासले गरे । तदर्थ राष्ट्रको हितमा हेर्ने जो कोहीले यसलाई अपराधभन्दा बढी आजको आवश्यकताको रुपमा हेर्नु जरुरी छ । हामी चाहन्छौ राष्ट्रले पनि बिकासका ह्याकलाई अपराधभन्दा आवश्यकताको रुपमा लेओस र केही सिकोस् । उनको सुनिश्चित भविष्यको लागी हरप्रयास गरोस ता कि यस्ता प्रतिभाशाली व्यक्तीहरुले सगर्व देशको हेतु केही गर्न सकुन । सहमति र बिमति आआफ्नो ठाउँमा होलान तर बिकासको वेवसाईट ह्याक अपराध नभएर आजको आवश्यकता थियो । (Ratopati.com)
हरेक राष्ट्रले ह्याकरलाई यो अथवा त्यो बहानामा प्रोत्साहन गरेको पाईन्छ । चाहे त्यो सुरक्षाको लागी ‘इथिकल ह्याकिङ’ या कम्प्यूटर सुरक्षा बिज्ञको रुपमा । अमेरीकाले १९७० को दशकमा रेड टिम्स नामक एक दस्ता खडा गरी आफ्ना सबै सरकारी कम्प्युटरको सुरक्षामा चुनौती दियो र आइपरेका समस्याको समाधान खोज्न प्रेरित गरायो जुन प्रकृया आजसम्म पनि निरन्तर छ । हाम्रै छिमेकी राष्ट्र भारतले पनि करिव ५ लाख आधिकारीक ह्याकरहरुलाई आफ्नो साईबर सुरक्षाको निमित्त प्रयोगमा ल्याएको विवरण बेलाबखत सार्वजनिक हुँदै आएको छ । कतिपय विश्वबिद्यालयका साथै नेपाल तथा भारतका धेरै कम्प्यूटर शिक्षा संस्थानहरुले नैतिक ह्याकिङ्ग विषय अध्यापन गराउदै आएका छन् । ह्याकिङ्ग सम्बन्धित यी सामाग्री केलाउनुको पछाडि यसमा सम्भाब्यता र जटिलता दुवै छन् भन्नु नै हो ।
हाल नेपालको चर्चित ह्याक काण्डका मुख्य दोषि बिकास पौडेल प्रहरीको फन्दामा परिसकेका छन् । यससगै धेरै प्रश्नहरु उब्जेका छन् । विकास, आधिकारीक रुपमा १७ बर्षे बालक हुन् (जन्मः २०५६ असार ३१ गते ) तर कानुनत सजिलो बनाउन होला सायद १८ बर्षे भन्दै यथार्थ ढाकछोप गरिएका समाचारहरु बाहिर आएका छन् । २०० भन्दा बढी वेबपेज ह्याक गरेको कारण देखाउदै उनी पक्राउ परे । टेलिकम लगायतका वेवपेज ह्याक गरेको प्रारम्भीक अनुसन्धानबाट पुष्टि भयो पनि । छद्मनाम “Opnep Anonymous” अर्थात “Operation Nepal Anonymous” बाट आफ्नो कामलाई निरन्तरता दिएका बिकासले हालसम्म केकस्ता कार्यहरु गरे ती अनुसन्धानको बिषय होलान् तर कलिलो उमेरमै उनले गरेको कामलाई हेर्दा यो भन्न सकिन्छ कि उनी एक क्षमतावान, प्रतिभाशाली बालक हुन् । भर्खर कक्षा ११ मा अध्यायनरत छात्रले देशको मै हुँ भन्ने कार्यलयहरुको वेवपेज ह्याक गर्नुको निष्कर्ष कि त उनीमा बिलक्षण प्रतिभा छ भन्ने हुन्छ या त ती कार्यलयका आईटी पेशेवरहरु निकम्मा हुन् भन्ने ठहरिन्छ । कमिशन, कालोबजारी र घुसखोरीद्वारा विकसित हाम्रोजस्तो मुलुकमा डक्टरको सिप र उपाधि त किनेर पाईन्छ भने आईटीको झन् किन पाईदैन थियो होला र । भलै ‘भनतन्त्र’को यो देशमा योग्यता नभएकाहरुले पनि भनसुनको आधारका बिनाकाम आईटी पेशेवरको तलब खाएका नहोलान् पनि भन्न सकिन्न । खैर जे होस्, बिकासलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउँदै गर्दा देशको संबेदनशील निकायहरुको वेवपेज यति निम्नस्तरको र सुरक्षा संवेदनहिन हुनुमा दोषि को को हुन तिनिहरुलाई पनि कठघरमा उभ्याउनु जरुरी छ । चारैतिर फोहोर भएको ठाउँमा पिसाब फेर्नेले कारबाही त भोग्नुपर्ला नै तर फोहोर गर्नेलाई पहिले कारबाही हुनु जरुरी छ । यदी ठाउँ सफा भएको भए पिसाब त के थुक्दा पनि थुक्दैन पो थियो कि त । तसर्थः पहिले सुन्दर ठाउँ फोहोर गर्नेलाई कारवाही नगरिकन फोहोरमा पिसाब फेर्ने कतिलाई कारबाही गर्दै हिँड्ने ?
यसो भन्दै गर्दा बिकास कारबाहीको भागिदार होईनन् भन्ने बुझ्नु किमार्थ एक भ्रम हुनेछ । मिहेनत उत्तम गहना हो, लगाउन जान्दा फाईदै फाईदा । बिकासलाई नजिकबाट चिन्ने साथीहरु उनलाई एक मिहेनती, मिलनशार र दृढ संकल्पित बिद्यार्थीको रुपमा लिन्छन् । बिद्यालयको पहिलो परिचयात्मक कार्यक्रममै आफ्नो लक्ष्य एक होनहार ह्याकर एण्ड क्र्याकर बन्ने सपना बाँडेका बिकासलाई त्यतिखेर नपत्याउने उनका साथी एवम शिक्षकहरु अहिले झस्याङग भएका छन् । उनीहरु खुलेर बोल्न डराएका छन्, आफ्नो नाम भन्न डराएका छन, डर छ कतै उनिहरुपनि तानिने पो हुन कि । तर नाम नलेख्ने शर्तमा उनिहरु बिकासको गुणगान गाउन तत्पर छन् । उनको एक शिक्षक भन्छन् ‘जम्मा ३ घण्टा सुतेर अन्य समय पढाइ र आफ्नो लक्षपुर्तीमा लगाउने बिकास आफैमा एक होनहार छात्र हुन् । भलै अहिले उनको काम अपराध जस्तो देखिएला तर उनको क्षमता एक प्रसंशनिय छ ।’
जेलको परिभाषा अनेक हुनसक्छन् र उस्तै कैदीको पनि । बिकास एक काचो माटो हुन्, उनलाई कस्तो आकार दिने, के बनाउने भन्ने निर्णयको अधिकार सरकारको हातमा छ । उनलाई असल शिक्षा दिएर उनको उद्देश्यमा सहयोग गरेर उनको बिलक्षण प्रतिभा राष्ट्रहितको निमित्त लगाउन सके यो भोलि राष्ट्रको गौरवको बिषय बन्न सक्छ । तर यदि १७ वर्षे बालकलाई १८ बनाउँदै सजायको भागिदार ठह¥याएर जेल पठाउने हो भने उनको यो कलिलो मस्तिष्कमा के छाप पर्न जाला ? संगत कस्ता होलन र उनको भविष्य के होला ? राज्य पुलिसमात्र होइन, राज्य दण्डदाता मात्र पनि होइन, राज्यले परेको वखत एक असल अभिभावकको भूमिका समेत निर्वाह गर्नुपर्ने हुन्छ । आज बिकासलाई राज्य एक अभिभावकको रुपमा चाहिएको छ न की कुनै शत्रु जसले यथार्थलाई समेत तोडमोड गर्दै कानुनको दायरामा ल्याई कडा सजाय मात्र दियोस् ।
आज विश्वका ठूला कम्पनीहरु ह्याकको चपेटामा परेका छन् तर गर्न केहि सकिरहेका छैनन् । भोलि नेपालले पनि यस्ता अनेकन ह्याकहरु सामना गर्ने निश्चितप्राय छ त्यतिखेर न त पक्रन बिकास हुन्छन न त ति ह्याकका सुरक्षा उपाय अपनाउन बिकास नै । तसर्थ भोलिको साइबर सुरक्षालाई मध्यनजर गर्दै बिकास जस्ता बालबालिकालाई पक्रेर होइन, खुल्ला आवहान मार्फत वोलाएर साईवर सुरक्षा सम्बन्धि पढाउनु पर्छ जसले भोलि देशको साइवर सुरक्षा गरुन्, गोप्य दस्तावेजको पहरेदारी गर्न सकुन् । नत्र बिकासले आज ह्याक मात्र गरेका हुन त्यसका संवेदनशिल तथ्यहरु उजागर गरेका छैनन् तर भोलि त्यो भन्दा भयानक दुर्घटना हुन वेर छैन ।
आज उनी देशकै ठूलो अपराधी झै वर्णित छन्, प्रहरीको थुनामा छन् तर उनका साथीहरु आफ्नो ११ कक्षाको जाँचको तयारी गर्दैछन् । उनी बालक हुन् तर बयस्क बनाइएको छ र थुन्नेवहाना खोजी गरिँदैछ । भला देशमा साइवर कानुन आएको धेरै भएको छैन र यसले खासै ठूलो काम गर्न पनि सकिरहेको छैन, कारण कानुन बन्छ तर प्राविधिक रुपमा त्यस विषय हेर्ने विज्ञ हामीमा छैनन् । हदै भए उनि केही समयको लागी जेल जालान् तर जेल जीवनपछि उक्त बालकको भविष्य के हुन्छ ? उसलाई कसरी अगाडी वढाउन सकिन्छ वा आफै कसरी अगाडी बढ्छन ?उनको गतिबिधि झन भयानक हुनपनि सक्छ त्यतिखेर राज्यले की बाचुञ्जेल सुराकी छाड्नुपर्छ र सधै कोही पछिपछि लगाउनुपर्छ नत्र आफ्नो वहादुरी देखाउन कुनै वहानामा इन्काउन्टर गर्नुपर्छ, देशले जानेको वहादुरी काम यही हुदै आएको छ ।
तदर्थः यस्ता बालकलाई अनेकन बहानाबाजी गर्दै जेलनेलको बाटो देखाउनुभन्दा उचित परामर्शकासाथ रोजेको बिषय पढ्ने वातावरण सृजना गरिदिनुपर्छ र तिनीहरुमा भएको विलक्षण प्रतिभालाई राष्ट्रले आफ्नो स्वार्थका लागी उपयोगमा ल्याउनुपर्छ । ह्याकिङ्ग अपराधमात्र यदी हो भने बिश्वका बिकशित देशले यसलाई पाठ्यक्रम बनाएर बिश्वबिद्यालयमा अबश्य पढाउने थिएनन् होला ।
साईवर सचेतना आवश्यक थियो । साईवर माफियाले हालिमुहाली गरेको सरकारी साईवरतन्त्रलाई एउटा झड्का दिनु आवश्यक थियो जुन बिकासले गरे । तदर्थ राष्ट्रको हितमा हेर्ने जो कोहीले यसलाई अपराधभन्दा बढी आजको आवश्यकताको रुपमा हेर्नु जरुरी छ । हामी चाहन्छौ राष्ट्रले पनि बिकासका ह्याकलाई अपराधभन्दा आवश्यकताको रुपमा लेओस र केही सिकोस् । उनको सुनिश्चित भविष्यको लागी हरप्रयास गरोस ता कि यस्ता प्रतिभाशाली व्यक्तीहरुले सगर्व देशको हेतु केही गर्न सकुन । सहमति र बिमति आआफ्नो ठाउँमा होलान तर बिकासको वेवसाईट ह्याक अपराध नभएर आजको आवश्यकता थियो । (Ratopati.com)
0 Comments